اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات: علل و درمان ها

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات: درجات، علل و درمان ها

اسکولیوز یا انحنای ستون فقرات وضعیتی است که ستون فقرات صاف نیست و به یک سمت انحنا و خمیدگی دارد. بیماران با اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات از علائمی نظیر تفاوت در ارتفاع شانه ها، تفاوت ارتفاع لگن در دو سمت، دنده های بیرون زده و غیره رنج می برند. اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات ممکن است در کودکان و بزرگسالان رخ دهد. بسته به شدت اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات، روش های درمانی مختلفی وجود دارد.

انحراف ستون فقرات چیست؟

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات به این معنی است که ستون فقرات در پشت، مستقیم و صاف نبوده و به یک سمت انحراف دارد. زاویه انحراف ستون فقرات ممکن است کم، متوسط یا زیاد باشد، اما اگر زاویه ستون فقرات بالای 10 درجه باشد، اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات نامیده می شود. هرچه زاویه انحراف ستون فقرات بیشتر باشد، احتمال تشدید این وضعیت با افزایش سن بیشتر است.

ممکن است شما در نگاه مستقیم به ستون فقرات یک فرد متوجه این مسئله نشوید و لی درصورتی که فرد ایستاده باشد، اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات نمایان می شود. زیرا این بیماری موجب می شود فرد لنگش داشته باشد یا شانه ها یا لگن نامتقارن باشند.

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات: علل و انواع

بیش از 80% از بیماران با اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات علت مشخصی ندارند. به این وضعیت “ایدیوپاتیک” یا “با علت نامعلوم”  گفته می شود. هرچند احتمال بروز اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات در بین نوزاد دختر و پسر برابر است، اما نوازادان دختر با احتمال 10 برابر بیشتر از نوزادان پسر با گذشت زمان دچار تشدید علائم شده و نیاز به درمان جدی پیدا می کنند.

در 20%  از بیماران با اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات علت مشخصی وجود دارد. این بیماران به دو دسته تقسیم می شوند: اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات ساختاری و اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات غیر ساختاری.

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات غیرساختاری بدین معنی است که ستون فقرات به درستی کار می کند اما خمیده است. برخی عوامل نظیر بلندتر بودن یک پا نسبت به پای دیگر، التهاباتی نظیر اسپاسم یا گرفتگی عضلات یا آپاندیسیت می تواند از علل این نوع اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات باشد. درصورتی که مشکل مسبب زمینه ای رفع شود، اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات نیز از بین می رود.

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات ساختاری به این معنی است که ستون فقرات سفت و سخت است و علائم به سادگی برنمی گردد. علل اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات ساختاری شامل موارد زیر است:

• آسیب به نوزاد حین زایمان
• تومورها
• عفونت ها
• دیستروفی عضلانی
• فلج مغزی
• برخی بیماری های ژنتیکی نظیر سندروم داون یا منگولیسم و سندرم مارفان.

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات ساختاری مادرزادی وقتی که ستون فقرات جنین پیش از تولد شروع به رشد می کند، به دلیل عدم تکامل مناسب استخوان های مهره ای یا تقسیم نامناسب این مهره های ستون فقرات رخ می دهد. این مشکل ممکن است بلافاصله در زمان تولد تشخیص داده شود و یا حتی تا 10 سالگی تشخیص داده نشود.

درمان اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات:

1. درمان انحراف ستون فقرات با تحت نظر گرفتن بیمار:

تحت نظر گرفتن به این معنی است که انحراف ستون فقرات بیمار بین 10 تا 24 درجه (انحراف کم) بوده و او باید فقط سالانه چند مرتبه تحت معاینه و بررسی میزان زاویه انحراف ستون فقرات قرار گیرد. هدف از این روش درمانی این است که با معاینات مکرر، تعیین شود آیا زاویه انحراف ستون فقرات با افزایش سن به بالای 25 درجه پیشرفت می کند یا خیر. اگر زاویه بیشتر شد و اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات پیشرفت کردف نیاز به درمان به روش دیگری خواهد داشت.

از آنجایی که استخوان های افراد بالغ دیگر رشد نمی کنند، این روش در صورتی که اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات در همراهی با درگیری اعصاب نخاعی باشد، استفاده می شود.

2. درمان انحراف ستون فقرات با استفاده از آتل پزشکی:

یکی از مهمترین اهداف درمانی در اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات، پیشگیری از افزایش میزان انحراف ستون فقرات با افزایش سن و رشد استخوان های بیمار است. این روش درمانی برای مواردی از اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات با زاویه انحنای بین 25 تا 45 درجه استفاده می شود.

• استفاده از آتل پزشکی سبب افزایش اعتماد به نفس کودک می شود و برای پیشگیری از درد یا نیاز به عمل جراحی در آینده ضروری است.
• وقتی آتل پزشکی ستون فقرات به درستی و طبق دستورالعمل استفاده شود، از پیشرفت بیماری با افزایش سن در حدود 80 % از بیماران با اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات پیشگیری می کند.

3. درمان انحراف ستون فقرات با عمل جراحی:

اگر درجه انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز به 40 یا 50 درجه برسد، پزشکان توصیه به درمان به روش جراحی می کنند. این مسئله در مورد نوجوانان یا بزرگسالان صادق است. در نوجوانان، پیشرفت درجه انحراف ستون فقرات نیز باید وجود داشته باشد. در بزرگسالان، درصورتی که درجه انحراف ستون فقرات حداقل 50 باشد و بیمار همزمان علائم درگیری اعصاب نخاعی نظیر درگیری اعصاب اندام ها یا روده و یا علائم درگیری اعصاب مثانه را نیز داشته باشند، درمان جراحی توصیه می گردد.

هدف از درمان جراحی اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات، صاف و درست کردن انحنای ستون فقرات و پیشگیری از پیشرفت بیماری در آینده است. ایمپلنت های فلزی یا ستون های فلزی در ستون فقرات کار گذاشته می شود تا خمیدگی و انحراف ستون فقرات کاهش یا حذف شود. همچنین در روش جراحی، انحنای ستون فقرات تا جوش خوردن کامل مهره ها صاف می گردد. جوش خوردن به معنی به هم گره خوردن اجزای ستون فقرات است.

4. درمان انحراف ستون فقرات به روش شرات (Schrot)

روش درمانی شرات نوعی درمان فیزیوتراپی است که بیشتر در اروپا شایع بوده و به بیماران با درجه انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز شدید کمک می کند که از عمل جراحی اجتناب کنند.