Qədim İran muzeyində saxlanılan ən qədim əşya 8 min il öncəyə aiddir. Bura İran muzeyinin ən qədim hissəsidir və İranda muzey üçün inşa edilmiş ilk bina hesab olunur. İslami dövrün muzeyinin binasında isə sasani çəlipa nümunə götürülüb. Binanın layihjəsi 1323-cü ildə hazırlanıb. İranın milli muzeyi 13 bölmədən təşkil olur. İslamdan qabaq, islam tarixi, möhür və sikkə, təmir, kətibələr, kitabxana, araşdırma sənədləri mərkəzi, sənət tarixi, xalqların sivilizasiya tarixi, fotoqrafiya, beynəlxalq əlaqələr bölmələri bu qəbildəndir.
Hər il xüsusiylə növruz günlərində çoxlu sayda daxili və xarici turist bu muzeyə baxış keçirir.
Muzeyin rəhbəri Cəbrayıl Nokəndə:
İranın milli muzeyi, Tarixdən öncə, tarixi dövr və islamdan sonrakı dövr ilə əlaqədar əşyaların saxlanıldığı yerdir. İran yaylasında insanın yaşadığını göstərən ən qədim ekspanatın 8 min illik yaşı var. Muzeydə saxlanılan əşyalar özlərinə məxsus özəlliklərdən əlavə İran cöğrafiyasında mədəniyyət , sənət və sivilizasiyanın təkamül prossesini də özündə əks etdirməkdədir.
1396-cı hicri qəməri ili isfənd ayında İran və Fransa arasında mədəni əlaqələrin genişləndirilməsi məqsədi ilə Parisin Luvr muzeyindən 50 ekspanat İranın milli muzeyinə köçürülüb və bu əşyalar 97-ci ilə xordad ayının sonunadək bu muzeydə nümayiş etdiriləcək. Bu münasibətlə Fransadan muzey üzrə araşdırmacı və ekspertlərdən ibarət bir qrup da İrana səfər etdi və bu da İranın milli muzeyinin dünya səviyyəsində tanıtdırılması baxımından müsbət hadisə oldu.
Şahçirağ
Şah Çerağ ,İranın şiraz şehrinde Şiilerin 8. imamı Ali er-Rızâ’nın kardeşleri Seyyid Emir Ahmed ile Mir Muhammed’in mezarlarının bulunduğu tarihi cami ve türbe. Seyyid Emir Ahmed’e verilen lakap olan Şah Çerağ “ışıklar şahı” anlamına gelmektedir.
İlk olarak 12. yüzyılda inşa edilmeye başlanmıştır. Şah İsmail ve Kaçarlar döneminde cami onarılmıştır.
Kərimxan qalasi
Kerim Khan qalası İranın Şiraz şəhərində Zend sülaləsinin tarixi qalasıdır.
Qala 1766-cı ildə Kerim Xan Zend tərəfindən tikilmişdir. Ümumi sahəsi 4000 m², hündürlüyü 12 metrə qədər olan kərpicdən hazırlanan divarlar və dördüncü guşənin dörd köşesinin dörd küncü əyilmişdir. Qala işi Qacar sülaləsi dövrünə aiddir.
Hafeziyeh (Hafiz Şirzainin məqbərəsi )
Hâfıziye və ya Hâfız məzarı, İran şairi Hâfız, Şirazda tapılan məzardır. Hâfız üçün “Hafiziye” adlanan bir xülya türbəsi, ölümündən təxminən 20 il sonra Şiraz şəhərində “Musalla Gardens” -da ilk dəfə tikilib. Bugünkü quruluşun qabaqcılları olan orijinal binalar və sütunlar 1773-cü ildə Zend Kərim Xanın hakimiyyəti dövründə tikilib. Kabrin bu gün 1930-cu illərin sonlarında Fransız arxeologu və memarı André Godard tərəfindən hazırlanmışdır; 1935-ci ildə qübbə-qübbəli kubbe tikilmişdir. Kəbədəki su mərmərindən hazırlanan məzar daşına Hâfız’a aid bir şeir büründü.
Gündoğan Və ya Kəndovan
Gündoğan tanınmış, görməli və turistlərə maraqlı olan kənddir. Üskü bölgəsinin Səhənd kəndistanında yerləşir. Təbrizin 58 kilometirliyi və Üskünün 18 kilometirliyində yerləşir.
Kəndin evləri qayalar içində tikilmişdir. Gündoğanın bənzər kəndi yalniz Türkiyənin Kapadokiya bölgəsində var. Gündoğan kəndində daha çox turist cəlb etmək için qayalar içində gözəl hotellər də tikilmişdir. Kənd 168 evdir, və yaxlaşıq 601 nufusu var. Əhalının dili Azərbaycan Türkcəsidir və işləri turizm, əkinçilik, bal arısı saxlamaq və bal istehsalı və mal-heyvan saxlamaqdır.
Üç Günbəd türbəsi
Üç Günbəd Türbəsi – İranın Urmiya şəhərində yerləşən türbə Urmiya gölünün sahilindədir. Üç Günbəd türbəsinin adının müxtəlif yozumları olsa da onlardan elmi əsası olan yeganə fikir abidənin vaxtilə içində olduğu üç qülləvari türbə qrupundan yadigar qalması və təklikdə əsgi adı daşımasıdır. H. Qəzvini”Zeyle tarixe qozide” əsərində (1330) Marağa vilayətində “Se günbəd” adını çəkməsi bu türbənin, ya da türbələr qrupunun o çağda böyük nüfuz daşıdığına və ellikcə tanındığına işarədir.
El rəvayətinə örə Üç Günbəd türbəsini Xarəzmşah Cəlaləddin ucaltdırmışdır. Ancaq türbənin kitabəsindən bəllidir ki, türbə Sultan Cəlaləddinin Azərbaycana gəlişindən xeyli əvvəl – hicri 580 – ci ildə (miladi 1184) tikilmişdir. Ola bilər ki, Üç Günbədin yanında olan və dağılaraq dövrümüzə çatmayan bir türbə Sultan Cəlaləddin çağının əsəri imiş. Türbənin kitabəsində abidəni ucaldan memar öz imzasını qoymuşdur. Türbənin memarı Əbumənsur Musa oğludur.
Olcaytu Xudabəndə türbəsi
Olcaytu Xudabəndə Türbəsi – İranın Sultaniyyə şəhərində yerləşən, planda səkkiztərəfli həcmi, əzəmətli plastik quruluşu, daxili bəzəkləri və cəsarətli mühəndis quruluşuna görə Azərbaycanın orta əsrlər memarlığında çox mühüm əhəmiyyətə malik türbə. XIV əsrə aid Azərbaycanmemarlıq abidəsi
Bəzz qalası ( Babək qalası )
Bəzz qalası – İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Qaradağ vilayətindəki Kəleybər qəsəbəsindən 3 km cənub-qərbdə yerləşən qala. Xürrəmilər hərəkatının rəhbəri Babəkin əsas sığınacaqlarından biri olduğu üçün xalq arasında daha çox Babək qalası kimi tanınır. Qala strateji cəhətdən mükəmməl ərazidə, dəniz səviyyəsindən 2300-2600 metr yüksəklikdə yerləşir. Qalanın ətrafını 400-600 metr dərinlikdə dərələr əhatə edir.
Ərəb coğrafiyaşünası Əbu Duləf (X əsr) yazır: “Bəzz qalası Babək Xürrəminin əsas sığınacağıdır. Qalada qırmızı geyimli adamlar dolaşır və qalaya qırmızı bayraqlar sancılıb”
Bəzz qalası ərazisində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı Bizans İmperiyası və Azərbaycan Atabəyləri dövlətinə aid sikkələr tapılıb. Qala divarlarının hər dörd küncündə yarımdairəvi gözətçi məntəqələri var. Həmçinin qala ərazisindən təndirlər, çıraqlar, gil qablar, silahlar və digər əşyalar tapılmışdır. Hazırda hər il Babəkin doğum günündə Güney Azərbaycan Milli Oyanış Hərəkatı təşkilatının rəhbərliyi ilə güneyli qardaşlarımız qalaya yürüş keçirərək xalq qəhrəmanını yad edirlər.
Bəzz qalası haqqında elmi araşdırmalar, məqalələr və s. mövcuddur. Tahir Navahı “Bəzz qalası” adlı Azərbaycanın ilk dini-bədii romanını yazıb. Bəzz qalasına dair akademik Ziya Bünyadovun elmi araşdırmaları var. Tədqiqatçı E. Rayt (E. M. Wright) öz elmi məqaləsində (Babak of Badhdh and al-Afshin during the years A.D. 816-841.) Bəzz qala-şəhərini Xürrəmilər hərəkatının Azərbaycandakı mərkəzi hesab edir. Ət-Təbəri isə öz əsərində yazır ki, Bəzz qalası “Babəkin şəhər və vilayəti” olub. Əl-Biruni yazır ki, “Bəzz – Babək əl-Xürrəminin ölkəsidir”.
Bəzz qalası xürrəmilərin rəhbərlərindən olan xırda feodal Cavidana mənsub idi. Bəzz qalası üsyançı xürrəmilərin mərkəzi idi. Cavidanın vəfatından sonra xürrəmilər hərəkatına Babək başçılıq etmişdir. Ərəblər 837-ci ildə sərkərdə Afşinin başçılığı ilə Bəzz qalasını mühasirəyə almışdılar. 837-ci il avqustun 26-da Bəzz yaxınlığında döyüş oldu və bu, orta əsrlər tarixinin ən qanlı savaşlarından birinə çevrildi. Bu savaşda ərəblər 100 min, xürrəmilər isə 80 min nəfər döyüşçü itirdilər. Çətinliklə də olsa, ərəblər qalanı tuta bildilər və 8 min nəfərə qədər mühafizəçini əsir götürdülər. Babəkin ailə üzvləri və yaxın qohumları da əsirlər arasında olmuşdur.
Badabe Surt- Mazandaran
Badabe Surt bulaqları İranın Mazandaran ostanında Sari şəhristanının Orost kəndindədir. 2009-cu ildə İranın ikinci milli təbiət abidəsi kimi qeydə alınmışdır.
Ənzəli gölü
Ənzəli gölü təxminən 20 min hektar sahəsində İranın şimalında Gilan vilayətində yerləşib. Ənzəli gölü İranda heyvanların ən böyük təbii yaşayış mühitlərindən biri sayılır.
Heyran (Astara)
Heyran — İranın Astara şəhristanının inzibati ərazi vahidində kənd. Heyran əhalisi azərbaycanlılardan ibarətdir. Kənddə Onlar Azərbaycan dilinin Ərdəbil ləhcəsində danışırlar. Bu kənd tətil günlərdə Təbriz və Ərdəbil dən çoxlu qonaq və turist qəbul edir. Kənd əhalisinin əsas qazanc mənbəyi turizmdir. İndiki Heyran kəndi Qədim Heyran Təpə, Heyran Dərə və Ortaca Heyran kəndlərinin birləşdirilməsi nəticəsində yaranmışdır.
