کلیه عضوی در بدن انسان است که وظیفه ی پاکسازی مواد زائد و نمک اضافی بدن را بر عهده دارد. زمانیکه کلیه ها از کار می افتند و یا در عملکردشان اختلال به وجود می آید، به طور عمده دو روش درمانی در پیش روی بیمار است: دیالیز و عمل پیوند کلیه. بسیاری از مردم ترجیح میدهند به جای انجام دیالیز به مدت طولانی، عمل پیوند کلیه را انجام دهند، زیرا با وجود دشواری اولیه، مزایای بسیار بیشتری را به همراه خواهد داشت. چنانچه عمل پیوند کلیه پیش از دیالیز صورت بگیرد، از آن با اصطلاح پیوند کلیه بدون دیالیز قبلی preemptive) ) یاد میشود و با انجام پیوند ضرورت دیالیز نیز از بین میرود. اگر پیوند مدت کوتاهی پس از از کار افتادن کلیه و شروع دیالیز انجام شود، پیوند از نوع زودهنگام خواهد بود.
- بالا بودن سن
- ناراحتی قلبی شدید
- سرطان فعال یا درمان اخیر سرطان
- ابتلا به بیماری روانی که به خوبی کنترل نشده باشد.
- دمانس یا زوال عقل
- سوءمصرف مواد
در صورتیکه شرایط انجام عمل پیوند کلیه را دارید، در ادامه میتوانید با مزایا و معایب این عمل بیشتر آشنا شوید.
مزایای انجام عمل پیوند کلیه
-
افزایش طول عمر:
یکی از مهمترین مزایای انجام عمل پیوند کلیه، افزایش امید به زندگی سالم در افرادی است که با نارسایی کلیوی دست و پنجه نرم می کنند. برای یک فرد حدودا سی ساله که تحت درمان دیالیز است، امید به زندگی محدودی را (برای مثال پانزده سال) میتوان در نظر گرفت. اگر عمل پیوند کلیه با عضوی اهدایی از یک فرد متوفی صورت بگیرد، امید به زندگی در این فرد دریافت کننده ی عضو به 30 سال و در صورت دریافت عضو از فردی زنده، به 40 سال افزایش خواهد یافت. این تفاوت ها، برای فردی که در دوراهی انتخاب برای انجام دادن یا ندادن عمل پیوند کلیه مانده است، چشمگیر و قابل توجه خواهد بود.
-
بالا رفتن کیفیت زندگی:
عمل پیوند کلیه نه تنها میتواند طول عمر بیمار کلیوی را افزایش دهد، بلکه زندگی به مراتب راحت تر و با کیفیتی بالاتر را نیز برای او به ارمغان می آورد. در صورتی که این عمل موفقیت آمیز باشد، بیمار کلیوی دیگر نیازی به انجام دیالیز ندارد. درمان به روش دیالیز، مستلزم مراجعه ی مکرر بیماران به واحد دیالیز، و انجام دیالیز که تا سه بار در هفته و هربار تا چهارساعت خواهد بود. جدا از سختی هایی که انجام دیالیز برای بیمار کلیوی به همراه دارد، هزینه های این روش درمانی نیز به نسبت زیاد است و باری بر دوش خود بیمار و یا خانواده ی او خواهد بود. اگر عمل پیوند کلیه موفقیت آمیز باشد، بیمار میتواند تا حدود بسیار زیادی به روال زندگی پیش از بیماری بازگردد و یک زندگی نرمال، فعال، سالم و با محدودیت های بسیار کمتر را تجربه کند.
-
بهبود فعالیت جنسی و توانایی باروری در بیماران کلیوی:
بسیاری از افرادی که با بیماری های کلیه دست و پنجه نرم می کنند، مشکلات فراوانی را نیز در فعالیت جنسی خود تجربه کرده و توانایی فرزند آوری آنان نیز به مراتب کمتر میشود. پس از انجام عمل پیوند کلیه، بیماران میتوانند لذت داشتن فرزندانی سالم و بهبودی قابل توجه در فعالیت جنسی خود را تجربه کنند. اگرچه برای خانم ها ضروری است تا دو سال نخست پس از انجام عمل، از اقدام به بارداری خودداری کنند. در ادامه ی مقاله در این رابطه بیشتر خواهیم خواند. همچنین پس از عمل پیوند کلیه، ضرورت پیشگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی دو چندان خواهد شد.
معایب انجام عمل پیوند کلیه
-
پس زدن کلیه ی اهدایی:
از مهم ترین معایب این عمل که خطراتی را نیز با خود به همراه دارد، میتوان به پس زدن عضو اهدایی از سوی بدن بیمار اشاره کرد. احتمال وقوع این عارضه در صورتیکه عضو اهدایی به لحاظ بافت بدنی و گروه خونی هماهنگی لازم را با بیمار نداشته باشد، بالاتر میرود. از علائم رد پیوند کلیه میتوان به مشکلاتی نظیر ورم، خونریزی، مشکل و درد در دفع ادرار و … اشاره کرد. در چنین شرایطی، بیمار مجبور به انجام عمل های بعدی پیوند کلیه و یا دیالیز خواهد شد.
-
مصرف داروهای سرکوب سیستم ایمنی:
در حالت عادی، پس از عمل پیوند کلیه، ممکن است که سیستم ایمنی بدن به کلیه ی تازه پیوند زده شده حمله کند، زیرا آن را به عنوان یک بافت خارجی تشخیص داده است. یکی از مهم ترین داروهای مصرفی که پزشکان پس از عمل پیوند کلیه برای جلوگیری از پس زدن عضو اهدایی تجویز میکنند، داروهای سرکوب سیستم ایمنی هستند. از آنجاییکه نوع عملکرد این داروها پیشگیری از حمله ی بدن به عضو جدید است، نحوه ی مبارزه ی بدن با سایر بیماری ها، میکروب ها و عوامل خارجی دیگر را نیز تحت تاثیر قرار میدهند. از مهم ترین عوارض این مسئله، افزایش احتمال سرطان در افراد است. این داروها، همچنین میتوانند شرایط بارداری پس از انجام عمل پیوند کلیه را تحت تاثیر قرار دهند.
-
پرهیز از بارداری:
لازم است زنانی که در سنین باروری هستند و عمل پیوند کلیه را انجام میدهند، تا دو سال از اقدام به حاملگی پیشگیری کنند. بارداری پیش از این دوره 2 ساله، هم برای مادر و هم برای جنین مشکلاتی جدی را به همراه خواهد داشت.
-
ماندن در صف انتظار دریافت کلیه:
در برخی از کشورهای غربی، از جمله آمریکا، عمل پیوند کلیه پیچیدگی هایی را به همراه دارد. در این کشورها، به طور معمول عضو اهدایی تنها میتواند از فردی متوفی به فرد بیمار منتقل شود. بنابراین مشخص است که بیمار بایستی مدت زمان زیادی (شاید حتی نزدیک به 5 سال) در صف انتظار باقی بماند تا کلیه ای با شرایط هماهنگ با بدن خویش را دریافت کند. با این وجود، لازم به ذکر است که یکی از مزایای انجام عمل پیوند کلیه در ایران (در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر) در این است که در ایران، امکان دریافت کلیه ای سالم از یک فرد غریبه با توافقی دو طرفه و به صورت کاملا قانونی وجود دارد. این مسئله، به شدت میتواند بر سرعت و راحتی عمل پیوند کلیه تاثیر بگذارد و معضل ماندن در صف انتظاری طولانی را حل کند.
البته باید به این نکته مهم توجه داشت که بر اساس قوانین ایران، افراد غیر ایرانی نیازمند پیوند کلیه باید اهداکننده مناسب هم ملیت خود را به عنوان دهنده کلیه به همراه خود به ایران بیاورند.
-
عوارض جانبی احتمالی حین و بعد از عمل:
بسیاری از بیماران پس از عمل پیوند کلیه با مشکل خاصی رو به رو نخواهند شد. به طور معمول، بیماران سه تا چهار روز در بیمارستان بستری شده و پس از آن میتوانند مرخص شوند. اما برای برخی از آنان، به دلیل مسائل متعددی از قبیل عدم رعایت مسائل بهداشتی و یا داشتن بیماری های زمینه ای، شرایط میتواند متفاوت باشد. از عوارض پس از عمل پیوند کلیه میتوان به واکنش به داروهای بیهوشی حین عمل، درد، خونریزی و عفونت های پس از عمل جراحی، انسداد مجاری ادراری، بی ارادگی در دفع ادرار، لخته شدن خون و … اشاره کرد. در موارد بسیار انگشت شماری (با احتمال 0.03 درصد در هر عمل)، میتوان به خطر مرگ نیز اشاره کرد.
