احتمال سرطان پس از عمل پیوند کلیه: راه های پیشگیری و تشخیص

احتمال سرطان پس از عمل پیوند کلیه: راه های پیشگیری و تشخیص

یکی از روش های درمان نارسایی کلیوی، عمل پیوند کلیه است. این عمل در مقایسه با روش درمانی دیگر، یعنی دیالیز، مزایا و راحتی بسیاری را برای بیماران کلیوی به همراه خواهد داشت. در مقاله ی " مزایا و معایب عمل پیوند کلیه چیست" با دقت بیشتری به این موضوع پرداخته شده است. با این حال، عمل پیوند کلیه ممکن است خطراتی را نیز به همراه داشته باشد که مستلزم معاینات و ملاحظات پزشکی خاصی می باشد: برای مثال افزایش احتمال به برخی از عفونت ها، دیابت و همچنین برخی از سرطان ها. درباره ی احتمال ابتلا به برخی از عفونت ها و راه های پیشگیری از  آنها قبلا به تفصیل در مقاله ی " علل و روش های پیشگیری از عفونت پس از انجام عمل پیوند کلیه" صحبت کرده ایم. اما چه ارتباطی میان احتمال ابتلا به سرطان و پیوند کلیه وجود دارد؟ به چه دلیل احتمال ابتلا به سرطان ممکن است پس از  انجام عمل پیوند کلیه بالا برود؟ آیا احتمال ابتلا به انواع سرطان ها به یک اندازه می باشد و یا برخی از آنها محتمل تر است؟ و چگونه می توان از این مشکلات پیشگیری کرد؟ در این مقاله به این موضوعات خواهیم پرداخت.

دلیل افزایش احتمال ابتلا به سرطان پس از پیوند کلیه چیست؟

دو دلیل عمده برای این موضوع وجود دارد:

- مصرف داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی

همانطور که در مقاله ی " مراحل گام به گام انجام عمل پیوند کلیه در ایران" بررسی کرده ایم، یکی از مهم ترین مراحل پس از انجام عمل پیوند کلیه، دریافت داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی بدن به صورت مرتب و تا مدتی نامعلوم است. این داروها به این منظور تجویز می شوند تا از رد عضو جدید توسط سیستم ایمنی بدن جلوگیری کنند. با این حال، ممکن است عواقبی را نیز به همراه داشته باشند. برخی از این داروها، می توانند نسبت به دیگر انواع آن، وقوع برخی از سرطان ها را محتمل تر سازند. برای مثال، سرم antilymphocyte یا OKT3 از جمله داروهایی هستند که می توانند ریسک ابتلا به ناهنجاري هاي لنفوپروليفراتيو پس از پيوند یا PTLD را بالا ببرند که یکی از حساس ترین عواقب احتمالی عمل های پیوند عضو است. اما به طور کلی، مجموعه ی این داروهای مصرفی است که می تواند برخی خطرها را به همراه داشته باشد. واقعیت این است که در بدن انسان گاه به گاه و به طور معمول برخی ناهنجاری های سلولی رشد پیدا می کنند، اما غالبا سیستم ایمنی بدن توانایی کنترل و نابود کردن آن ها را دارد. زمانیکه به دلیل مصرف دارو، سیستم ایمنی عملکرد بهینه ی خود را نداشته باشد، محتمل است که کنترل اینگونه ناهنجاری ها از دستش خارج و منجر به برخی از سرطان ها شود.

- عفونت ها

برخی از عفونت های ویروسی نیز ممکن است منجر به افزایش ریسک ابتلا به برخی از سرطان ها شود. همانطور که گفته شد، از آنجایی که دریافت کنندگان عضو بایستی داروهای سرکوب کننده ی  سیستم ایمنی را مرتبا مصرف کنند، احتمالا وقوع برخی از این عفونت ها افزایش خواهد یافت. برای مثال، ویرویس ویروس اپشتین–بار (Epstein-Barr virus) احتمال ابتلا به سرطان غدد لنفاوی یا لنفوم و ویروس هرپس انسانی تیپ ۸ احتمال ابتلا به سارکوم کاپوسی (Kaposi sarcoma) یا نوعی سرطان عروقی را بالا می برد و ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) می تواند منجر به سرطان پوست و یا سرطان دهانه ی رحم شود.

پیشگیری و تشخیص

احتمال ابتلا به برخی از سرطان ها پس از عمل پیوند کلیه، بیشتر از انواع دیگر آن است: - سرطان های پوست از جمله ملانوما - سرطان های مرتبط با سیستم خون و یا لنفوم - سرطان های مرتبط با دستگاه گوارش (شامل روده بزرگ، راست روده، پانکراس و غیره) - سرطان دهانه ی رحم (در زنان) - سرطان پستان - سرطان ریه - سرطان کلیه (چه در کلیه ی اصلی و چه در کلیه ی پیوندی)

با این حال، واقعیت این است که با وجود اینکه ممکن است عمل پیوند کلیه عواقبی را به همراه داشته باشد، همچنان بهترین روش درمان برای بیماران کلیوی به حساب می آید. بنابراین، راه حل نه در دوری گزیدن ازین عمل بلکه در ملاحظات بعدی آن است که یکی از مهم ترین مراحل آن، غربالگری سرطان است. منابع پزشکی بسیاری از جمله انجمن پیوند عضو آمریکا، راهنمایی هایی را در زمینه ی غربالگری سرطان پس از پیوند عضو منتشر کرده اند که در این قسمت به مرور برخی از موارد آن خواهیم پرداخت: سرطان پوست: افرادی که پیوند عضو انجام می دهند، سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند. بنابراین لازم است حتما از ضدآفتاب های مناسب و قوی استفاده کنند. معمولا سرطان های پوست در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند و قابل درمان هستند. ظهور هرگونه خال یا لکه ی غیرعادی پوستی بس از عمل پیوند بایستی به سرعت مورد آزمایش قرار بگیرد. همچنین قابلیت سرایت و پخش این سرطان در سایر قسمت های بدن به نسبت کمتر است. احتمالی وجود دارد که در میان داروهای تجویزی، یک داروی ضد رد عضو به نام sirolimus قابلیت پیشگیری در مقابل سرطان را نیز داشته باشد. اما به طور کلی با وقوع سرطان پوست، بسیاری از پزشکان دوز مصرفی داروهای سرکوب کننده را پایین می آورند. لنفوم: سرطان لنفوم و یا PTLD یک سرطان به نسبت خطرناک تر است که در شمار اندکی از دریافت کنندگان عضو ممکن است دیده شود. این بیماری منجر به رشد گلبول های سفید در سیستم ایمنی بدن (عمدتا در طحال و غدد لنفاوی) می شود. روش های درمانی متعددی وجود دارد که برای هر شخص متفاوت می باشد. برای بعضی، تجویز به قطع داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی می شود که از آن طرف ممکن است منجر به رد عضو پیوندی شود، برای بعضی دیگر تجویز به شیمی درمانی و یا رادیوتراپی می شود و مصرف داروهای سرکوب ایمنی می تواند با دوز کمتری ادامه داشته باشد. سرطان دهانه ی رحم (CERVICAL CANCER): زنان پس از عمل پیوند کلیه ممکن است بیشتر از حالت عادی در معرض ابتلا به این سرطان قرار بگیرند. تست های پاپ اسمیر و معاینه ی مرتب رحم در این زنان توصیه شده است. این سرطان می تواند با تست های مربوطه، در مراحل بسیار اولیه تشخیص داده و بنابراین درمان شود. سرطان پستان: دریافت کنندگان عضو بایستی پس از عمل پیوند به خودآزمایی پستان و معاینات کلینیکی مرتب توجه ویژه ای نشان دهند. تحقیقات نشان داده است که بیماران پیوندی معمولاً دچار توده های غیر سرطانی پستان می شوند، اما حتی اگر این موارد خطرساز نباشند =، بررسی هرگونه ناهنجاری توسط پزشک معالج حیاتی است.

در انتها تکرار این نکته لازم است که با وجود خطرات احتمالی ذکر شده، همچنان پیوند کلیه روش ارجح درمانی برای بیماران کلیوی است که آنها را از دیالیزهای بی پایان و خطر مرگ در دوره ی کوتاه مدت تر نجات خواهد داد. بنابراین، نباید آن را به دلیل این معضلات غیرقطعی، کنار گذاشت. با این حال، نگرانی شما طبیعی ست و اگر نیاز به مشاوره ی بیشتری دارید، راه حل ساده ای وجود دارد: پزشکان مشاور شرکت طب مد توریسم (TebMedTourism Co) آماده پاسخگویی به سوالات شما، به صورت رایگان و در هر ساعت از شبانه روز هستند.