سرطان کلیه و عوامل عمده ی ابتلا به آن

سرطان کلیه یا تومور کلیوی چیست؟

سرطان کلیه زمانی بروز پیدا می کند که DNA  یا ماده ی ژنتیکی موجود در سلول های یکی از کلیه ها و یا هر دوی آنها، دچار جهشی غیرعادی شود و رشد و تقسیم سلولی در کلیه ها به صورت نامتوازن رخ دهد.

مهمترین نکته درباره ی سرطان کلیه این است که بسیاری از دلایل این بیماری، ناشناخته هستند. اما مجموعه ای از عوامل خطرساز مانند اضافه وزن و یا مصرف سیگار وجود دارند که میتوانند احتمالا ابتلا به سرطان کلیه را در افراد بالا ببرند.

البته لزوما این عوامل خطرساز منجر به سرطان کلیه نمی شوند و عوامل زمینه ای فراوانی وجود دارند که میتوانند در این میان اثرگذار باشند. ممکن است شخصی برخی از این عوامل خطرساز را داشته باشد اما به بیماری سرطان کلیه مبتلا نشود و از سوی دیگر، ممکن است فردی به طور ناگهانی و بدون داشتن عوامل خطرساز، به سرطان کلیه مبتلا شود.

در بزرگسالان، شایع ترین نوع سرطان کلیه ” renal cell carcinomaیا RCC” نام دارد.

در کودکان اما معمولا نوع دیگری از این سرطان که به نام تومور ویلمز (Wilms’ tumor) شناخته میشود، بروز پیدا می کند.

در این مقاله نگاهی خواهیم انداخت به برخی از عوامل خطرسازی که میتوانند احتمالا ابتلا به سرطان کلیه را بالا می برند.

انواع سرطان کلیه

سرطان کلیه به اشکال مختلفی می‌تواند بروز کند. سرطان کلیه اغلب با درگیر کردن سلول‌های توبول (لوله‌های تولید ادرار) شروع می‌شود. در انواع دیگر سرطان کلیه سلول‌های سایر بخش‌ها درگیر می‌شوند.
کودکان تا سن 15 سال بیشتر به نوعی از سرطان کلیه به نام تومور ویلمز دچار می‌شوند. تومور ویلمز نوعی نادر از سرطان کلیه است که به آن سرطان کلیه کودکان هم می‌گویند. این نوع از سرطان کلیه به نفروبلاستوما هم معروف است.
شش درصد تمام سرطان‌های کودکان، تومور ویلمز است. این بیماری معمولا یک‌ طرفه است و احتمال درگیر شدن هر دو کلیه با هم زیر 50% است تومور ویلمز بدخیم است و اگر متاستاز دهد، ریه را هم ممکن است درگیر می‌کند
علایم تومور ویلمز با علایم انواع دیگر سرطان کلیه مشابه است:

• وجود خون در ادرار
  بزرگی غیر طبیعی شکم
  درد شکمی
  فشار خون بالا(در بعضی موارد)
  تهوع و استفراغ

سرطان کلیه یکی از ده بیماری خطرناک است. سن شیوع این بیماری بیشتر در 50 تا 70 سالگی است. یکی از سه بیماری مهم اورولوژی محسوب می‌شود. احتمال ابتلای مردان به سرطان کلیه بیشتر از زنان به سرطان است. 60% بیمارانی را که به سرطان کلیه مبتلا می‌شوند، مردان تشکیل می‌دهند.
اولین نشانه‌ای که سرطان کلیه خودش را با آن نشان می‌دهد، معمولا وجود ادرار در خون است. سایر علایم هشداردهنده درد شکم و پهلو است. در صورت بروز این علایم، فورا به پزشک مراجعه کنید.

عوامل عمده‌ی ابتلا به سرطان کلیه

عامل یا عواملی که بیش از همه باعث ابتلا به سرطان کلیه می‌شوند، به درستی مشخص نیستند. اما ریسک فاکتورهایی وجود دارد که بین بیشتر بیماران مشترک است.
بالا رفتن سن، ژنتیک، اضافه وزن، بیماری‌های خاص، وجود سابقه بیماری در خانواده از عوامل ابتلا به سرطان کلیه هستند. به علاوه کسانی که به علت بیماری‌های کلیوی دیالیز می‌شوند و کسانی که عمل پیوند کلیه را انجام داده‌اند، در دراز مدت در معرض خطر سرطان کلیه قرار دارند. مصرف دخانیات و به ویژه سیگار ریسک ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.
ابتلا به بیماری‌های ارثی کلیه نیز تاثیرگذار است. افرادی که با سندرم های ارثی خاصی متولد می شوند، با خطر بیشتری برای ابتلای به سرطان کلیه روبرو هستند.
به عنوان مثال کسانی که به بیماری فون هیپل-لینداو (Von Hippel – Lindau)، سندرم بیرت هاگ-دوب (Birt-Hogg Dube syndrome)، کمپلکس توبروس اسکلروزیس Tuberous sclerosis complex)) و یا سرطان سلول کلیوی پاپیلاری ارثی مبتلایند.
سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان کلیه تاثیر زیادی دارد. اگر در میان اقوام درجه یک شما فردی سرطان کلیه داشته، احتمال ابتلای بیشتری دارید.
عامل دیگری که ریسک فرد برای ابتلا به سرطان کلیه را افزایش می‌دهد، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی نظیر کادمیوم، بنزن، حلال‌های شیمیایی و آزبست است. اگرچه همانطور که این موارد به طور قطعی به سرطان منجر نمی‌شوند، ممکن است کسی شامل هیچکدام از این موارد هم نباشد و مبتلا به سرطان کلیه شود.

علایم سرطان کلیه

کمر درد یا درد پهلو با علت نامشخص که بهبود نمی‌یابد
کاهش اشتها
کاهش وزن بی دلیل
تب
خستگی مفرط
ورم شکم
وجود خون در ادرار که ممکن است پررنگ یا کم رنگ باشد

در صورت داشتن این علایم، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. سرطان کلیه علاوه بر معاینه از طریق آزمایش خون، آزمایش ادرار و سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.
بیوپسی که به معنی بافت برداری از بخشی از بدن است، روش رایجی برای تشخیص سرطان است. در برخی موارد تشخیص قطعی فقط از طریق بیوپسی به دست می‌آید. اما در سرطان کلیه معمولا نیازی به استفاده از این روش نیست.

مراحل سرطان کلیه

سرطان کلیه بسته به میزان گستردگی بیماری و درگیر شدن یا نشدن سایر اعضا چهار مرحله دارد:

سطح یک

در سطح یک سرطان کلیه یک تومور هفت سانتی متری یا کوچک‌تر، درون کلیه شکل گرفته است.

سطح دو

توموری بزرگ‌تر از 7 سانتی متر درون کلیه است اما به سایر اندام‌ها نرسیده است. در این مرحله فقط کلیه درگیر است.

سطح سه

در این مرحله تومور کلیوی از کلیه فراتر رفته و ممکن است به غدد فوق کلیوی یا بافت‌ها یا اندام‌های مجاور رسیده باشد. به علاوه ممکن است غدد لنفاوی مجاور را هم درگیر کرده باشد.

سطح چهار

در این سطح بیماری به بیشترین حد خود رسیده است و به جز کلیه سایر اندام‌ها را نظیر روده، ریه‌ها یا لوزالمعده نیز درگیر کرده است. غدد کلیوی و بافت‌های چربی اطراف کلیه با سلول‌های سرطانی احاطه شده‌اند.
درمان در این مرحله بستگی به سطح سلامت عمومی بیمار و میزان گستردگی سلول‌های سرطانی در بخش‌های دیگر بدن دارد.

12 عامل در افزایش احتمال ابتلا به سرطان کلیه

 

• اضافه وزن:

اضافه وزن شدید یا چاقی (obesity)، احتمال ابتلا به سرطان کلیه را بالا می برد. این عامل، مولد 24 درصد از آمار ابتلا به سرطان کلیه بوده است.

اضافه وزن به معنای آن است که میزان شاخص توده بدن (BMI) میان 25 تا 39.9 باشد و اضافه وزن شدید یا چاقی، زمانی است که این شاخص به 30 و بالاتر از آن رسیده باشد. BMI، نسبتی است که همزمان متاثر از قد و وزن فرد خواهد بود.

اضافه وزن میتواند موجب تغییرات هورمونی در بدن، به ویژه در زنان باشد. میتوان این تغییرات هورمونی و عدم تعادل را یکی از عوامل موثر بر افزایش احتمال سرطان کلیه دانست.

• مصرف سیگار و دخانیات

در افرادی که استعمال دخانیات دارند، خطر و احتمال ابتلا به سرطان کلیه وجود خواهد داشت. این احتمال، با توجه به میزان و مدت زمان مصرف سیگار، افزایش خواهد یافت.

طبق آمار، مصرف سیگار در مردان موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه تا 30 درصد و در زنان تا 25 درصد خواهد شد.

ترک سیگار، باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان کلیه می شود. در صورتی که فردی تا ده سال از کشیدن سیگار خودداری کند، احتمال ابتلا به سرطان کلیه در او به اندازه ی یک فرد غیرسیگاری خواهد شد.

• نارسایی و بیماری های مزمن کلیوی

در افراد مبتلا به بیماری کلیوی که مدت زمان زیادی را تحت درمان دیالیز بوده اند، احتمال به وجود آمدن کیست های کلیوی بالا خواهد رفت. این مسئله، منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه خواهد شد. البته این نوع سرطان معمولا در مراحل اولیه شناسایی شده و قابلیت درمان را خواهد داشت.

• وجود برخی از سندروم ها و ناهنجاری های ژنتیکی

در برخی از افراد، سندروم و ژن هایی به صورت موروثی وجود دارد که آنان را در معرض ابتلا به سرطان کلیه قرار میدهد. سرطانی که به دلیل این سندروم های موروثی به وجود آمده باشد، “سرطان کلیوی موروثی” نامیده می شود.

محققین در تلاشند تا پی ببرند که کدام یک از ژن های موروثی میتواند باعث ایجاد ناهنجاری در عملکرد DNA افراد شود. در آینده، این احتمال وجود دارد که پزشکان بتوانند با پیش بینی این ژن ها، از بروز این نوع سرطان ها جلوگیری کنند.

سرطان کلیوی ارثی معمولا منجر به ایجاد تومورهای متعددی در هردو کلیه می شود (bilateral kidney cancer). همچنین این نوع سرطان، در مقایسه با دیگر انواع آن، بیشتر در افراد  جوان و کم سن و سال بروز پیدا می کند.

• سابقه ی خانوادگی سرطان

افرادی که در خانواده و بستگان درجه یک آنها، سابقه ی بیماری سرطان کلیه دیده شده است، دو برابر در معرض ابتلا به این سرطان به خصوص از نوع renal cell carcinoma  یا RCC هستند. خانواده ی درجه یک، شامل والدین، خواهر و برادر و فرزندان می شود.

• فشار خون بالا

به نظر می آید ارتباطی میان فشار خون بالا و ابتلا به سرطان کلیه وجود دارد. به طور کلی، فشار خون بالا یکی از عوامل موثر بر ابتلا به انواع نارسایی های کلیه، از جمله سرطان کلیه خواهد بود.

• سرطان تیروئید

تغییرات ژنتیکی که منجر به سرطان تیروئید و سرطان کلیه خواهند شد، تا حدودی مشابه هستند. بنابراین، افراد مبتلا به سرطان تیروئید، در معرض ابتلا به سرطان کلیه نیز خواهند بود.

• دیابت

برخی از مطالعات نشان می دهند که افراد مبتلا به دیابت نوع 1، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کلیه هستند. این خطر در افرادی که از انسولین برای کنترل بیماری دیابت خود استفاده میکنند افزایش نیز خواهد یافت. با این حال، سایر داروهای مرتبط با دیابت مانند metformin و pioglitazone به ندرت خطرساز بوده اند.

• استفاده مفرط از برخی از مسکن ها

طبق پژوهش های صورت گرفته، برخی از انواع مسکن های ملایم، میتوانند خطر ابتلا  به سرطان کلیه را بالا ببرند. یکی از این داروها، phenacetin بوده که در حال حاضر از بازار دارویی اروپا جمع آوری شده است.

برخی دیگر از مسکن های ضدالتهابی غیراستروئدی (NSAIDS) نیز میتوانند احتمال ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهند: برای مثال ایبوپروفن.

البته مصرف گاه به گاه و در دوز پایین این داروها به ندرت مشکل ساز شده است.

• سن:

احتمال ابتلا به سرطان با افزایش سن بالا خواهد رفت. متوسط سن تشخیص این بیماری در افراد 64 سالگی است و به طور کلی، در سنین زیر 45 سال، بیماری نادری به حساب می آید.

• جنسیت:

احتمال ابتلا به این سرطان در مردان تقریبا دو برابر زنان می باشد.

• تماس با برخی مواد شیمیایی:

تماس با برخی از مواد شیمایی مانند کادمیوم، احتمال ابتلا به سرطان کلیه را بالا می برد. در افرادی که به طور مرتب با باتری ها، رنگ های شیمیایی و یا ابزار جوشکاری سر و کار دارند، این احتمال افزایش خواهد یافت، به خصوص زمانی که فرد سابقه ی مصرف دخانیات را داشته باشد.

علل و روش های پیشگیری از عفونت پس از انجام عمل پیوند کلیه

درمان سرطان کلیه

روش‌ درمان بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان و مرحله سرطان، عوارض جانبی احتمالی، ترجیحات بیمار و سلامت کلی او دارد. درمان سرطان کلیه معمولا با جراحی، ایمونوتراپی، درمان هدفمند یا ترکیبی از این روش‌ها صورت می‌گیرد. گاهی از پرتو درمانی و شیمی درمانی استفاده می‌شود.
افراد مبتلا به سرطان کلیه در مراحل پیشرفته که به سرطان متاستاتیک معروف است، اغلب تحت چندین نوع درمان قرار می‌گیرند. این بدان معنی است که درمان ها یکی پس از دیگری انجام می‌شوند.

درمان هدفمند درمانی است که ژن‌های خاص سرطان‌، پروتئین‌ها یا محیط بافتی را که به رشد و بقای سرطان کمک می کند‌، هدف قرار می‌دهد. این نوع درمان راه رشد و گسترش سلول‌های سرطانی را مسدود می‌کند و آسیب به سلول‌های سالم را محدود می‌کند.
کلیه‌ها اعضای حیاتی بدن انسان هستند که وظیفه دفع مواد زائد را برعهده دارند. بروز هر نوع مشکلی در آنها را باید جدی گرفت چرا که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.